حمام بلداجی
در شهریور 89 قرار شد ، من و خانومی و دخترم نرگس سفری چند روزه به استان چهارمحال بختیاری داشته باشیم و یکی از شهرهای مسیرمان شهر بلداجی بود ، اولین دلیل ما برای رد شدن از شهر بلداجی خوردن گز آنجا بود ، دومیش دیدن تالاب چغاخور بلداجی ،سومیش زیارت امامزاده حمزه علی شهر بلداجی ، چهارمیش دیدن حمام بلداجی و آخرین و مهمترینش هم اینکه شهر بلداجی در مسیر سفرمان بود و باید از بلداجی رد می شدیم و راه دیگری نداشتیم !! وقتی به درب حمام بلداجی رسیدیم به ما گفتند ؛ امروز حمام بلداجی زنانه است!!! قرار بر این شد که خانومی همراه با دوربین به داخل حمام بلداجی برود ، برای گرفتن عکس (اگر اجازه دادند) و نرگس با خانومی برود داخل برای دیدن جو حمام های عمومی! بعد از چند ثانیه دیدم خانومی و نرگس برگشتن داخل ماشین، گفتم : عکس گرفتید؟ گفت: برو تا بهت بگم! گفتم: پس بزار من هم یک عکس از محوطه بیرون حمام بلداجی بگیرم (شانس آوردم این یک دونه عکس را گرفتم) بعد گفتم: چی شد؟ گفت: اول اینکه اجازه ندادند ، دوم اینکه خانومها فقط یک لباس زیر تنشان بود! سوم اینکه در حمام پسرهای 10 دوازده ساله هم بودند!! یک دفعه دخترم گفت: بابا حمومشون 5 تا حموم داشت!!! (منظورش 5 تا دوش بود) … حالا من مونده بودم و حمام بلداجی ندیده و … هزار تا سوال ؟؟ …
آدرس حمام بلداجی : استان چهارمحال و بختیاری ، شهر بلداجی ، میدان انقلاب ، خیایان امام حسین (ع) ، انتهای خیایان ، سمت راست
شماره ثبت در فهرست آثار ملی ایران : 7661 تاریخ ثبت 17/12/1381 ه خورشیدی
مختصات جغرافیایی ، آب و هوا ، نقشه و … حمام بلداجی : E 51″03’11.09 N 31″55’66.00
ارتفاع حمام بلداجی از سطح دریا : 2238 متر
نامهای دیگر حمام بلداجی : حمام پایینی (به دلیل اینکه در پایین و آخر شهر قرار داشت به حمام پایینی شهره شده بود. برخی هم می گویند در کنار یک حمام دیگر بوده این حمام پایین تر از آن حمام بوده البته اثری از آن حمام در امروز دیده نمی شود)
پیرامون نام (وجه تسمیه) حمام بلداجی:
الف) ظاهرا در بلداجی سنگهایی وجود داشته است که چوپانان در هنگام فراغت آنها را به عنوان زورآزمایی استفاده می کردند که به این سنگها به ترکی «بل داشی» یعنی سنگ وزنه برداری می گفته اند. اندک اندک با گذر زمان ترکیب « بل داشی » به صورت بُلداجی درآمده است.
ب) بنیانگذار شهر شخصی بنام ابوالحاجی بوده که بعدها به بلداجی تغییر نام پیدا کرده.
ج) کلمه بلداجی مرکب از بل (فراوان) داج (مشایعت کننده) ی (پسوند نسبت) به معنی بسیار مشایعت کننده میباشد. شاید این مفهوم به لحاظ مشایعت و همراهی مردم این شهر با ایلات و عشایر در روزگاران گذشته باشد.
دوران و بانی اثر : در دوران قاجار
امکان بازدید : بازدید از حمام بلداجی بسته به جنسیت شما و زمان رسیدن شما به درب حمام است ، اگر مرد باشید و مردانه باشد ، و اگر بانو باشید و زنانه باشد! می روید داخل حمام ، وگرنه !!! البته این هم از دردسرهای دایر بودن حمام ها است ،البته باز هم جای شکرش باقی است که حمام بلداجی دایر است و به آن رسیدگی می شود، اگر رها می شد ، در نهایت امر بعد از چند سال ویران می شد ، کمی اگر دقت کنید متوجه خواهید شد که چقدر از این حمام های صفوی و قاجاری ، رها شده و از بین رفته.
البته اگر می خواهیم به صنعت گردشگری کمک کنیم و هم این حمام ها دایر باشند ، بهترین نمونه اش حمام های کشور ترکیه است ، حمام های که احیاء شده و با توجه به نیازهای روز در آن تغییراتی به وجود آمده و حمام گردی یکی از سوژه های گردشگری در این کشور تبدیل شده ،به امید روزی که در حمام های فراوان ایران هم شاهد چنین اتفاقاتی باشیم. برای دیدن و خواندن اطلاعات بیشتر به اینجا ها 1 ، 2 ، 3 سر بزنید.
پیشینه و تاریخچه :
حمام بلداجی برای دسترسی آسان به آب در کنار چشمه ای به نام «چشمه مرغی» بنا شده بود و فاضلاب حمام بلداجی هم به رودخانه ای که در جنوب غربی شهر بوده ، تخلیه می شده ، البته فکر کنم در حال حاضر، فاضلاب حمام بلداجی به چاه ریخته می شود. شنیده بودم این شهر دارای حصار و برج بوده و حمام بلداجی در کنار دیوار و حصار جنوبی ساخته شده است ، که در حال حاضر هیچ اثری از این حصار نیست!
معماری حمام بلداجی:
حمام بلداجی مشابه سایر حمام ها شامل ورودی سربنیه ، میان در و گرمخانه بوده که بعدها خزینه آن پر و دوش به حمام اضافه شده است (یا به قول دخترم تبدیل به 5 حمام شده) !!! حمام بلداجی در زمان قاجاریه با مصالح سنگ و ساروج بنا شده است. انبار هیزم ، تون و گربه رو حمام بلداجی نیز به مرور زمان تخریب شده است.حمام دارای ستونهای سنگی تراش خورده و طاق و تویزه های زیبایی است.
فضاهای حمام بلداجی توسط راهروها و دهلییزها به هم مرتبط اند ، این فضاها اغلب فاقد تزئینات هستند ، به طوری که اثری از تزئینات کاشی نیز در آن دیده نمی شود. اغلب فضاها فرم چهارگوش دارند و در بالای فرم گنبدی شکل فضاها نورگیرهایی جهت تامین روشنایی و بعضا تهویه واقع است.
کف حمام بلداجی ظاهرا سنگی بوده که بعدها با موزائیک پوشانده شده است . جاکفشی های حمام از آجر بوده و برش بالای آن طرحی از قوسهای خفته داشته و در بدنه حمام بلداجی اثری از ازاره سنگی با کاشی دیده نمی شود و احتمالا بعد از مرمت شاید تغییر کرده باشد. این حمام در سال 87 با 10 ميليون تومان از محل اعتبارات استاني مرمت شد. مرمت آن بیشتر به مربوط ايزولاسيون سقف آن بوده.
نکته 1 : بدون خرید گز از شهر بلداجی خارج نشوید ، می گویند گزهایش عالی است ، البته به مذاق من و همسرم خوش نیامد!
نکته 2 : عکس شماره 1 توسط من تصویر برداری شده و باقی عکسها آرشیو سال 1381 است
ته نویس اول: وقتی شندیم که در بلداجی زلزله آمده خیلی ناراحت و غمگین شدم ، امیدوارم در این سرمای زمستان مسئولین به فکر اهالی بلداجی باشند ، این نوشته را با افتخار تقدیم می کنم به مردم شهر بلداجی
همسفران
با ما همسفر باشید
جناب آقاي شهريار آنچنان كامل و باجزييات نوشته ايد كه تا انتها خواندم. عالي بود. مطمئن هستم براي اين نوشته ها تحقيقات طولاني داريد. متشكرم
شهریار: شما همیشه نسبت به حقیر لطف دارید ، سپاس
با درود به شهرام عزيز
مانند هميشه موشكافانه و كامل
1) پرسش : اين حمام از ابتدا فعال بوده و يا اينكه پس از يك دوره ركود دوباره راه اندازی و مورد استفاده قرار گرفته؟ چون در بخشی از مطالب نوشته بودی با مبلغ 10 ميليون مورد باز سازی قرار گرفته
شهریار: آنطور که از اهالی پرسیدم انگار چند ماهی برای مرمت بسته شده بوده و اهالی هم از این موضوع ناراحت بودند.
نكته ديگر اينكه كاملاً‌با آن بخش از گفتارت موافقم كه حمامها می توانند به عنوان يك جاذبه برای گردشگران مورد استفاده قرار گيرد. يكی از مشتری‌های‌آن خود من هستم خيلی حال و هوای اينطور حمامها را دوست دارم ( در سفری‌جذاب به يك روستای تاريخی در اطراف مشهد تجربه استفاده از چنين حمامی را دارم ) خيلی حال داد
سپاس از مطلب خوبت – پيروز باشی آرش
شهریار: امیدوارم یک مشهد گردی همراه شما باشم
درود جناب شهریار واقعا قبطه خوردم از این همه دقت شما در نوشتن گزارش متاسفانه من بیشتر اوقات برای بدست آوردن اطلاعات فقط به اینترنت اکتفا میکنم که در بعضی مواقع مطالب یا کم هستند یا اصلا نیستند.
مرسی برای معرفی. راستی اون گز از چی درست شده بود که خوشتان نیامد؟
شهریار: منابع کتابخانه ای خیلی لذت بخش هستند اما وقت گیر ، از اظهار لطف شما ممنونم ، در ارتباط با گر که همه از گز انگبین تهیه می شوند ، اما چون من اصالتا اهل شهر خوانسار هستم و آنجا گز به عنوان یکی از محصولات شهره و به نام آنجا است ، همه گزها برایم خوش آیند نیست. اما نکته جالب فروش گز بلداجی توسط مردم بومی بیشتر بانوان شهر است که به نظر من جذابیت خاصی دارد
در مورد احیاء حمامها و ایجاد تغییراتی در جهت نیازهای روز مردم با شما موافقم من هم در ترکیه شاهد یودم که توریستها استقبال فراوانی از این حمامها میکردند امیدوارم این اتفاق در کشور ما هم بیفتد.
شهریار: به امید آن روز ، البته با این مدیران لایق …. !!!
سلام
بازم یه گزارش بی نقص ..استفاده کردم…موفق باشی در امتحاناتت….
شهریار: سپاس
نوبت مردانه زوج بود يا فرد؟ كه اگه رفتيم به در بسته نخوريم
كارت درسته
شهریار: دقیقا یادم نیست ، اما فکر کنم صبحهای زود برای آقایان و بعد از آن برای بانوان است
من زاده شهربلداجی هستم وزمانی بودکه حمام داخل خانه هانبود وما ازاین حمام استفاده میکردیم خانه ماهم پیش چشمه مرغی بود??چقدرزمان زودمیگذره چه دورانی بود.درموردزنانه مردانه که پرسیدین ازساعت ۹تا۴ زنانه از۴یا۵ بعدازظهربه بعدهم مردانه
شهریار؛ سلام بر شما، سپاس از اشتراک
شخصاً هیچ علاقه ای به استحمام در حمام عمومی یا نمره (!) ندارم اما تصاویری که شما از این حمام ها به نمایش می گذارید آدم را وسوسه می کند لااقل برای عکاسی هم که شده سری به آن ها بزند 🙂
شهریار: در موقع زنانه یا مردانه!!
سلام آقاي شهريار
و سپاس از گزارش جامع و كامل شما
به نظر من رفتن به حمام عمومي وقتي براي ما لذت بخش و داراي جاذبه خواهد بود كه با همان سبك و سياق تاريخي و به همان نوع كاربري اصيلش مورد استفاده قرار گيرد. اينكه در حمامهاي قديمي فقط چند تا دوش نصب شود و مابقي كاربريهاي سنتي حذف شوند، ديگر جاذبه تبديل به دلزدگي ميشود.
موفق باشيد و پيروز
شهریار: امیدوارم روزی بشود که مدیران لایق صحبتهای شما و دوست داران میراث را بشنوند و عمل کنند
سپاس از اطلاعات کامل.
شهریار: سپاس از شما
درود بر جناب شهریار ؛
به گمانم این جور حمام ها یا باید تعطیل شوند و تبدیل به موزه شوند و یا این که با معیارهای علمی و بهداشتی دقیقاًمراقبت شوند! من این گونه حمام ها را در گذشته تجربه کرده ام و به گمانم بسیاری دیگرنیز.این جور حمام ها اصولاً غیر بهداشتی و در شیوع بیماری ها بسیار خطرناک اند.از گزارش دقیق شما و نیز عکس های گویای تان استفاده کردم.
شهریار: اما نظر من کمی با شما متفاوت است ، اگر آنها را به صورت بهداشتی و به روز نگه دارند ، بهترین کاربری را به عنوان یک مکان گردشگری دارند تا اینکه تبدیل به موزه و یا رستوران شوند
من نیز از حمام های قدیمی که تبدیل به رستوران و کافی شاپ شده اند ؛ اصلاً خوشم نمی آید!رستورانی که تمام نور اندرون آن مصنوعی است!
عکس های شما هم این حمام را از نظر بهداشتی بسیار نامناسب نشان می دهد!عجیب است قرابت آن با خاطرات سه دهه پیش من از این همام ها!
شهریار: آخ آن هور نور های سقف حمام ها با شیشه های رنگی ……….
سلام دوست عزیز
همیشه از خوندن مطالبتون لذت می برم
عالی بود
موفق و پایدار باشید.
شهریار: سلام و سپاس
شهرام جان، بعضی از حمامهای قجری قزوین خوشبختانه هنوز فعال هستن. البته در کنار بازسازی باید فرهنگسازی کرد که مردم هم از این حمامها استفاده کنند.
در محل ما هم حمامهای 50 ساله به علت عدم استقبال مردم، متروکه شدن
شهریار: آقای انصاری ، خیلی دوست دارم حمام قدیمی ، سالم ، تمیز و البته کمی بهداشتی پیدا کنم و برنامه تور کیسه کشی بگذارم ، اما مطمئن هستم کسی شهر قزوین را برای این مهم انتخاب نمی کند !!!!!!
البته درخصوص حمام های 50ساله تا دلتان بخواهد سراغ دارم ، اما آن ویژگیهای معماری حمام های قجری را ندارد.
تو اصفهان هم میشه برنامه کیسه کشی رو پیاده کرد.ولی من قزوین رو هم پیشنهاد میکنم فارغ از تمام مسائل که واقعا هنوز زنده هستن حمامهای قجری
شهریار: آقا اگر سراغ دارید ، بسم الله در خدمتم ، چه برای اطلاع رسانی ، چه برای نام نویسی و خلاصه خودمان را برای رفتن به قزوین آماده می کنیم !!
سلام آقاي شهريار ممنون ازاينكه اين مكانهارابه مانشان ميدهيدمن اميددارم كه تمام مكانهاي قديمي يعني ازپنجاه سال قدمت به درستي وباتمام وجودحفظ وحراست بشوندشمانميدونيد وقتي توي عكسهاديدم پل زيباي خواجودراصفهان مرمت نمشودوروبه خرابي گذاشته چقدر چقدرنارحت شدم واي ازمردمي كه باتمام ناآگاهيشون روي اين مكانهامينويسند وميتراشندوفقط نميدونم چرامانبايداين آثارزيباروسالم نگه نداريم آخه چرا؟درموردحمام هم من باشماموافقم كه تاميشودبايددايرنگه داشته بشوندولي به درستي تا حس قديم انتقال پيداكند ممنون.
شهریار: امیدوارم فردا روز بتوانیم ، به نسل آینده پاسخگو باشیم . از اظهار لطف صمیمانه شما نیز بی نهایت سپاس گزارم
سلام بر دوست عزیزم بسیار زیبا و کامل بود
شهریار: شما لطف دارید
درود جناب شهریار
خدا رو شکر سرانجام تارنمای شما باز شد ، چند روزه هر چی منتظر می شدم باز نمی شد تا انیکه امشب چشممون به جمالشون منور گشت
بلداجی واقعا گز خوشمزه ای داره اسم حمزه علی رو بارها شنیدم چون یکی از مقاصد زیارتی همشهریان منه ، شنیدم داستان سنگ شدن اون چوپان و شترش رو. و اینکه سنگهای اونجا شبیه عدسه
این حمام هم ماجرایی داشته برای شما. پسرای 12 ساله اونجا چکار می کردن؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟ بعدم می گن چشم و گوششون بازه. استغفرالله
تلاش شما همیشه قابل ستایش هست
پیروز و سرافراز باشید
شهریار: از لطف شما که به اینجا سر می زنید سپاس گزارم ، چند ساعتی اینجا ویروسی شده بود و باز نمی شد.
امامزاده حمزه علی یک سوژه کاملا خاص است ، باید از نظر جامعه شناسی خوب بررسی شود.
پسرهای 12 ساله هم کار بدی در حمام نمی کردند ، اگر می کردند که راهشان نمی دادند!!!
باز هم سپاس از شما
سلام بر جناب شهریار عزیز
حمام باید حمام باشد، حمامی ک حمام نباشد حمام نیست!
داخل حمام از آهک چه برای ملات و چه اندود (آهک بری) استفاده میشود و آهک از ملاتهای آبزی ست و در صورت نرسیدن رطوبت فاسد می شود. در ضمن حمامها در طول حیاتشان همیشه تجدید بنا می شده اند.
ما که دیگر رو سیاه شدیم بس که برای همه چیز ترکیه را مثال می زنیم!
آن پسرک عزیز شهریوری را ببوسید، خواهرش را سفارش نمی کنم چون می دانم ک به ایشان رسیدگی کامل می شود.:)
امیدوارم همیشه شاد باشید و خوش و خرم…
شهریار : نوشته اول شما بلد شد تا همه بدانند و بخوانند ، ما هم می گوییم و تاکید می کنیم ، شاید …
از اظهار لطف صمیمانه شما سپاس گزارم
سلام بر شهریار عزیز ممنون از عکسات .راستی اگه یبار دیگه اومدی بلداجی سری به قبرستان ارامنه اونجا بزن چون چندسال پیش بلداجی ارمنی نشین بوده.راستی از تالاب چغاخور وامامزاده عکس نزاشتی یادت نره بزاری تا مردم ببیند .
شهریار: یکی از هدفهایم آرامستان های ارامنه بود اما … اما فرصت دیدار میسر نشد، نه به زودی تصاویر آنجا را هم خواهم گذاشت
درود بر شما تشکر از حضورتون
شهریار: از شما آموختیم فراوان
با سلام و تشکر از جنابعالی
سایت شما لینک شد.
امیدوارم در سفرهای بعد به آبادان آن چرا که قبل شاهد بودید باز اتفاق نیفتد هر چند که به عملکرد آنها دل خوش نیستم و انتقادات بسیاری دارم.
شهریار: سپاس از اظهار لطف شما و به امید تحقق آرزوهایتان
با درود فراوان و آرزوی موفقیت روز افزون برای شما
شهریار: سپاس
چه جالب !
هنوز از حمام استفاده میشه .دلم حموم عمومی خواست .
آقا یه سوال .
شما قصد ندارین یه سفر به ولایت ما برین ؟جاهای دیدنی زیاد داره بوخودا
شهریار: یکی را در ولایتتان معرفی کنید ، هوای ما را داشته باشد ! چرا نرویم
سلام شهریار عزیز
جالب بود اما آخر ما نفهمیدیم اگه نذاشتن عکس بگیری پس این عکس ها از کجا اومده؟
موفق باشی
شهریار: قضیه این عکسها طولانی تر از این گزارشه!
با سلام ممنون از اینکه به شهر ما لطف داشتین
برای خرید گز از گز بلداجی اصلی یا گز303 یا گز فردوس استفاده کنین
در ضمن حمام قدیمی بلداجی را چند بار طرح دادیم واسه موزه شدن که بدلیل وقف بودنش گفتن تا وقتی استفاده میشه امکان نداره که اینم از عجایب روزگاره
باتشکر از شما
شهریار: سلام و درود ؛ امیدورام باز هم سعادت دیدار شهر شما را داشته باشم ، البته تا زمانی که بنا حفظ شود کافی است ، کوشش شود که بنا تخریب نشود و یا به آن آسیبی نرسانند ، رفتن حمام عمومی هم به تنهایی می تواند سوژه گردشگری باشد ، نیازی نیست موزه شود!!
در همین حالت اگر تبلیغ شود مسافران بیشتری برای بازدید صف می کشند
سلام آقا شهریار . این حمام تازگیا خیلی خیلی مرمت شده و میگن داخلش هم خوشگل شده . چند سال پیش ما حمام را مجردی واسه یک شب اجاره میکردیم تا صبح خیلی حال میداد . وسط حمام چنان موزایک هاش داغ میشه که پوست آدم میسوزه . البته دلیلش هم اینه که قدیما اونجا میخوابیدن تا بدنشون داغ بشه بعد یکی بیاد ماساژشون بده و کیسه بکشن . از نظر بهداشتی هم هیچ موردی نداره عایه عالی.
شهریار: سلام بر شما آقای طهماسبی، از اینکه خاطرات شما زنده شد و از اینکه خبر خوشایندی درخصوص مرمت حمام بلداجی دادید ، سپاس گزارم. شادیتان مستدام
دو سال گذشته،الان میخونم ولی لذت بردم
شهریار: شما لطف دارید
تصادفی وارد این صفحه شدم.وقتی هم دیدم درمورد بلداجی است خوشم آمد .علت هم روشن بود.چون دو همکار عزیز از همین شهر بلداجی دارم و بخاطر اینکه بخواهم به آنان نشان دهم اطلاعاتی از شهر بلداجی دارم ؛کامل مطلب را خواندم و بعدش هم نظرم را دادم که اگر روزی دوستان سرکی به این صفحه کشیدند خوشحال شوند.
شهریار: سپاس از پیام شما، سلام ویژه من را به دوستان اهل بلداجی برسانید
باسلام وعرض ادب
ممنون از اینکه به بلداجی آمدین واز حمام قدیمی ان دبدن کردین .اما چند نکته که میخواستم یاد آوری کنم اینکه حمام بلداجی ۵تا دوش نداره .دوش های آن در دو ردیف قرار دارند .که یک ردیف آن ۵تایی وردیف دیگر فکر کنم ۷تا باشن .که جمعا ۱۲تا میشن .شاید دختر شما به اون ردیف توجه نکرده ودر مورد گز هم باید بگم بستگی داره که شما از کدوم فروشگاه خرید کرده باشین .بهترین گزها گز اصلی بلداجی واثلی ۳۰۳است.وهرچی درصد گز بالا تر باشه خوشمزه تره .مثل سوهان قم که خوب وبد داره گز هم همینطوره.
شهریار: سلام بر شما ، بله این احتمال وجود دارد که دقیقا تعداد دوشها را شمارش نکرده باشد. در خصوص گز هم به احتمال فراوان ، گز خوبی خریداری نشده ، یا به طور ما گز بد خرده
سلام گنجش را کجای حمام گذاشتن بریم سراغش ????